7 عارضه جانبی قرص متوترکسات+ روش کاهش عوارض

متوترکسات چیست؟ متوترکسات یک داروی ضد متابولیت است که برای درمان برخی از سرطان‌ها، بیماری‌های خودایمنی و حاملگی خارج از رحم استفاده می‌شود. این دارو با مهار آنزیم دی هیدروفولات ردوکتاز، از تولید فولات و ساخت DNA و RNA جلوگیری می‌کند. مصرف این دارو ممکن است عوارض جانبی مختلفی داشته باشد، از جمله تهوع، استفراغ، کبد، کلیه، پوست و خون. بنابراین باید با دقت و طبق دستور پزشک از آن استفاده کرد.

https://salemziba.com/tablet-capsule/methotrexate-uses-side-effects-more/

از متوترکسات باید زمانی استفاده کنید که پزشک شما آن را برای درمان وضعیت پزشکی خاص شما تجویز کرده باشد. این دارو می‌تواند به کنترل رشد سلول‌های سرطانی، کاهش التهاب و درد مفاصل و بهبود علائم پسوریازیس کمک کند . اگر از مصرف این دارو مطمئن نیستید یا سوالی دارید، با پزشک خود مشورت کنید.

عوارض جانبی

متوترکسات ممکن است عوارض جانبی خطرناکی را ایجاد کند که نیاز به توجه پزشکی دارند. برخی از این عوارض عبارتند از:

1. آسیب به پوشش داخلی دستگاه گوارش
2. بروز عفونت های شدید به دلیل سرکوب سیستم ایمنی بدن
3. واکنش های شدید پوستی
4. آسیب ریوی
5. نارسایی کلیه
6. اختلالات عصبی
7. اختلالات خونی

اگر شما هر گونه علامت یا نشانه‌ای از این عوارض را تجربه کردید، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید و مصرف متوترکسات را قطع کنید.

برای مصرف متوترکسات باید چند نکته را رعایت کنید:

• متوترکسات را هر هفته در یک روز مشخص مصرف کنید. اگر پزشک شما دوز متفاوتی تجویز کرده است، آن را دنبال کنید.
• اگر پزشک شما اسید فولیک هم تجویز کرده است، آن را یک روز بعد از مصرف متوترکسات استفاده کنید. اسید فولیک عوارض جانبی دارو را کاهش می‌دهد؛ ولی باعث کاهش اثرگذاری متوتروکسات می‌شود.
• قبل و حین استفاده از متوترکسات به آزمایش خون برای بررسی خون، کبد و کلیه ها نیاز خواهید داشت. ثبت میزان مصرف متوترکسات و نتایج آزمایشات خون مهم است. معمولا برای این کار یک دفترچه دریافت می کنید.
• اگر قرص مصرف می‌کنید، قرص را به صورت کامل و به همراه نوشیدن آب میل کنید. می توانید قرص خود را قبل یا بعد از صرف غذا میل کنید. پس از لمس قرص دست های خود را بشویید.
• اگر آمپول یا قلم تزریقی استفاده می‌کنید، دقت کنید که به درستی تزریق شود. پزشک یا پرستار به شما نحوه تزریق دارو را آموزش خواهد داد. پس از تزریق دست های خود را بشویید.
• اگر شیرین‌کننده (syrup) استفاده می‌کنید، با استفاده از پمپ چندین بار آن را تکان دهید. سپس با استفاده از اسپرِئ سیرینژ (oral syringe) دارو را در دهان خود قطعه قطعه بچشید. پس از لمس شیرین‌کننده دست های خود را بشویید.

کاهش عوارض

برای کاهش عوارض جانبی متوترکسات می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:

• از مصرف اسید فولیک یا مکمل فولیک اسید استفاده کنید. این مواد می‌توانند عوارض جانبی ناشی از اثرات دارو بر سطح فولات بدن را کاهش دهند.
• به طور منظم به آزمایش خون بروید تا پزشک شما بتواند تعداد سلول‌های خونی، عملکرد کبد و کلیه‌های شما را بررسی کند. اگر تعداد سلول‌های خونی شما کم شود، پزشک شما ممکن است دوز دارو را تغییر دهد یا دارو را متوقف کند.
• از آب و مایعات فراوان استفاده کنید تا از خشکی دهان، گلودرد، زخم‌های دهان و عفونت‌های قارچی جلوگیری کنید. همچنین می‌توانید از آدامس بدون قند یا آب نعناع استفاده کنید.
• از غذاهای سبک و پرتقال یا آب لیمو استفاده کنید تا از حالت تهوع و استفراغ جلوگیری کنید. همچنین از غذاهای سرخ شده، چرب، تند یا بو دار خودداری کنید.
• از خورشید و لامپ‌های UV دوری کنید و در صورت لزوم از کلاه، لباس گشاد و ضد آفتاب با SPF بالا استفاده کنید. متوترکسات می‌تواند باعث حساس شدن پوست به نور شود و باعث سوختگی، لک‌های پوستی یا ضایعات پوستی شود.
• در صورت ریزش مو، از شامپو و نرم‌کننده ملایم استفاده کنید و از حالت‌دهنده‌های حرارتی، صاف‌کننده‌های مو، رنگ مو یا پرم مو خودداری کنید. همچنین می‌توانید از کلاه، روسری یا پارچه سر برای پوشاندن موهای خود استفاده کنید.

برخی از علاج های گیاهی ممکن است با متوترکسات تداخل داشته باشند و اثر آن را کاهش یا افزایش دهند. برخی از علاج های گیاهی که باید از مصرف همزمان با متوترکسات خودداری کنید عبارتند از:

• آلوئه ورا، گل گاو زبان، گل زعفران، گل سرخ، گل مغربی، گل نسترن و گل یاس که ممکن است باعث کاهش سطح متوترکسات در خون شوند و کارایی آن را کم کنند.
• آویشن، پونه، چای سبز، چای سفید، چای سیاه، چای چینی، چای پوئره، چای اسطوخودوس، چای بابونه، چای نعناع فلفلی و چای رزماری که ممکن است باعث افزایش خطر خونریزی شوند.
• انجیر خشک، پاپایا، پرتقال، پرتقال تلخ، انار و انبه که ممکن است باعث افزایش سطح متوترکسات در خون شوند و خطر عوارض جانبی را بالا ببرند.
• جینسینگ سیبری و جینسینگ پاناکس که ممکن است باعث افزایش فشار خون شوند.
• روغن زیره سبز و روغن زیره سیاه که ممکن است باعث اختلال در عملکرد کبد شوند.
• روغن نعناع فلفلی و روغن گشنیز که ممکن است باعث تحریک روده‌ها شوند.
• روغن آویشن شیرازی و روغن گل رزمارین که ممکن است باعث تحریک پوست شده و حساسیت به نور را تشدید کنند.
• روغن زعفران تخم مرغ و روغن زیره سبز که ممکن است باعث تحریک رحم شده و خطر سقط جنین را افزایش دهند.

برای جلوگیری از تداخلات دارویی نامطلوب، قبل از مصرف هر گونه علاج گیاهی با پزشک خود مشورت کنید.